مدیریت دانش چیست؟
مدیریت دانش به فرآیند ایجاد، جمع‌آوری، سازمان‌دهی، اشتراک‌گذاری، استفاده و نگهداری دانش در یک سازمان اشاره دارد. هدف اصلی مدیریت دانش، افزایش بهره‌وری، بهبود تصمیم‌گیری و ایجاد مزیت رقابتی پایدار برای سازمان است. این دانش می‌تواند به صورت آشکار (مانند مستندات، فرآیندها و گزارش‌ها) یا ضمنی (مانند تجربیات و مهارت‌های کارکنان) باشد. الزامات این موضوع در ISO 9001:2015 باید به طور موثرتری مورد توجه قرار گیرد. مهمتر اینکه، فرصت ارزشمندی که این بند فراهم می‌کند اغلب نادیده گرفته می‌شود.
بند 7.1.6 ISO 9001:2015 چیست؟
این بند تحت عنوان «دانش سازمانی» بیان می‌کند:«سازمان باید دانش لازم برای اجرای فرآیندهای خود و دستیابی به تطابق محصولات و خدمات را تعیین کند. این دانش باید به اندازه کافی نگهداری و در دسترس باشد.»
دانش سازمانی چیست؟
دانش سازمانی، دانشی خاص است که از تجربیات جمعی سازمان یا از تجربیات فردی کارکنان آن نشأت می‌گیرد.
افراد سازمان و تجربیات آن‌ها پایه‌های دانش سازمانی هستند. این دانش برای دستیابی به اهداف کیفی سازمان یا نتایج موردنظر آن استفاده می‌شود.
ضبط و اشتراک‌گذاری چنین تجربیاتی می‌تواند هم‌افزایی ایجاد کرده و دانش سازمانی جدید یا به‌روزرسانی‌شده‌ای تولید کند.
نقشه راه مدیریت دانش در ایزو 9001
دو دلیل اصلی برای گنجاندن الزام دانش سازمانی در ISO 9001 وجود داشت:
حفاظت از سازمان در برابر از دست دادن دانش، به عنوان مثال:
- از دست رفتن اطلاعات به دلیل خروج کارکنان؛
- عدم ثبت و اشتراک‌گذاری اطلاعات.
تشویق سازمان به کسب دانش، به عنوان مثال:
- یادگیری از تجربیات
- مربی‌گری
- الگوگیری (Benchmarking).
منابع داخلی:
- مالکیت فکری
- دانش به‌دست‌آمده از تجربه
- درس‌های آموخته‌شده از پروژه‌های موفق و شکست‌خورده
- ضبط و اشتراک‌گذاری دانش و تجربیات مستندنشده؛
- نتایج بهبود فرآیندها، محصولات و خدمات.
منابع خارجی:
- استانداردها؛
- دانشگاه‌ها؛
- کنفرانس‌ها؛
- جمع‌آوری دانش از مشتریان یا تأمین‌کنندگان خارجی.
ابعاد مدیریت دانش
ابعاد مدیریت دانشچگونه هنگام اجرای ISO 9001 دانش سازمانی را نشان دهیم؟
یک سازمان بزرگ و پیچیده می‌تواند یک سیستم مدیریت دانش رسمی پیاده‌سازی کند. در مقابل، یک سازمان کوچک‌تر و کمتر پیچیده ممکن است روش‌های ساده‌تری مانند ثبت اطلاعات در دفترچه‌های تصمیمات طراحی یا خواص و عملکرد ترکیبات شیمیایی را انتخاب کند.
پیشنهادهای بنیادی:
نکات مثبت (DOs):
- طرحی برای مربی‌گری معرفی کنید که بخشی از برنامه‌های آموزش و پذیرش کارکنان جدید یا افراد منتقل‌شده به موقعیت‌های جدید باشد.
- برنامه جانشینی رسمی داشته باشید و افراد جایگزین آینده را توسعه دهید.
- از کارکنان با تجربه به‌عنوان مربی در برنامه‌های آموزشی استفاده کنید.
- دانش اشتراک‌گذاری‌شده را در یک پایگاه داده ثبت کنید.
نکات منفی (DON’Ts):
- فرض نکنید که همه چیز را می‌دانید.
- پایگاه داده اطلاعات را غیرقابل جستجو نسازید.
- این کار را به‌تنهایی انجام ندهید؛ تجربه جمعی را هدف بگیرید.
استاندارد ISO 30401 و ارتباط آن با ISO 9001
استاندارد ISO 30401:2018 به طور خاص برای مدیریت دانش طراحی شده است و دستورالعمل‌های جامعی برای طراحی، پیاده‌سازی، نگهداری، و بهبود سیستم‌های مدیریتی دانش فراهم می‌کند. در مقایسه با ISO 9001 که تنها در بند 7.1.6 به دانش سازمانی اشاره دارد، ISO 30401 چارچوب جامع‌تری برای مدیریت دانش ارائه می‌دهد.
اینجا بخوانید: گواهینامه ایزو 30401
ارتباط بندهای مدیریت دانش در ISO 9001 با ISO 30401:
تمرکز بر نگهداری دانش: ISO 9001 بر حفظ دانش لازم برای اجرای فرآیندها تأکید دارد، در حالی که ISO 30401 ساختار سازمانی گسترده‌تری برای مدیریت دانش ارائه می‌دهد.
ایجاد و تسهیم دانش: در هر دو استاندارد، به اهمیت ثبت، ذخیره‌سازی، و به اشتراک‌گذاری دانش توجه شده است. ISO 30401 این موضوع را با روش‌های عملی و جزئیات بیشتری پوشش می‌دهد.
پیشگیری از از دست دادن دانش: ISO 9001 به طور مستقیم به این موضوع اشاره می‌کند، اما ISO 30401 ابزارهایی برای تحلیل و کاهش خطرات مربوط به از دست دادن دانش پیشنهاد می‌کند.
ارتباط بین افراد و فناوری: هر دو استاندارد به نقش کارکنان در مدیریت دانش توجه دارند، اما ISO 30401 به ترکیب افراد، فرآیندها و فناوری‌ها برای مدیریت دانش تأکید بیشتری دارد.
نتیجه‌گیری:
هر دو استاندارد ISO 9001 و ISO 30401 به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا دانش خود را به‌طور مؤثرتری مدیریت کنند. در حالی که ISO 9001 بیشتر بر کیفیت و الزامات پایه مدیریت دانش تمرکز دارد، ISO 30401 به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا به‌طور جامع‌تری سیستم خود را طراحی و بهبود دهند. ادغام این دو استاندارد می‌تواند به سازمان‌ها در دستیابی به اهداف بلندمدت و ایجاد مزیت رقابتی پایدار کمک کند.
برای دریافت ایزو 9001 و ایزو 30401 با ما در تماس باشید 02144259582
بدون دیدگاه