الزامات ایزو 14001
الزامات ایزو 14001 شامل شناسایی و کنترل جنبه‌های زیست‌محیطی، تعهد به بهبود مستمر و رعایت الزامات قانونی مرتبط با محیط زیست است. برای رعایت استاندارد ISO 14001، سازمان شما باید شواهد مستند ارائه دهد که نشان دهد سیستم مدیریت زیست‌محیطی (EMS) مطابق با استانداردهای تعیین‌شده است. استاندارد 14001 مشخص می‌کند که چه نوع مستنداتی ضروری هستند، اما در روش‌های اجرای فرآیندها و ثبت فعالیت‌های زیست‌محیطی انعطاف‌پذیری وجود دارد. هدف اصلی مستندات، تأیید اجرای فرآیندهای مؤثر زیست‌محیطی و اطمینان از پیشرفت سازمان شما به سمت اهداف زیست‌محیطی عملی و قابل‌دستیابی است.
- دامنه سیستم مدیریت زیست‌محیطی
این بخش محدوده عملیاتی و مرزهای سیستم مدیریت زیست‌محیطی (EMS) را تعریف می‌کند، از جمله فرآیندها، مکان‌ها، بخش‌ها و واحدهای تحت پوشش. همچنین محصولات و خدمات سازمان و حوزه جغرافیایی فعالیت آن را مشخص می‌کند (داخلی، در سطح کشور، اروپا یا جهانی). در اکثر موارد، سیستم مدیریت زیست‌محیطی کل سازمان را شامل می‌شود، اما در برخی موارد، ممکن است برخی بخش‌ها از EMS مستثنا شوند.
-
خط مشی زیست‌محیطی
مورد دوم از الزامات ایزو 14001 خط مشی زیست محیطی است که تعهد سازمان به مدیریت اثرات زیست‌محیطی و رعایت الزامات قانونی را مشخص می‌کند. این خط‌مشی به‌طور شفاف به جلوگیری از آلودگی و بهبود مستمر عملکرد زیست‌محیطی متعهد است.
- ارزیابی ریسک‌ها و فرصت‌های زیست‌محیطی
این ارزیابی، ریسک‌ها و فرصت‌های زیست‌محیطی را که ممکن است در حین عملیات ایجاد شوند، شناسایی و بررسی می‌کند، از جمله شرایط غیرعادی و اضطراری. استاندارد روش خاصی را برای ارزیابی ریسک مشخص نکرده است، اما روش سازمان باید مبتنی بر تحلیل ریسک باشد. مستندات مرتبط مانند برنامه‌های استراتژیک و عملیاتی باید در دسترس باشند.
- ارزیابی جنبه‌های زیست‌محیطی
جنبه‌های زیست‌محیطی به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که تأثیر مستقیمی بر محیط‌زیست دارند، مانند مصرف انرژی، تولید زباله و انتشار آلاینده‌ها. این جنبه‌ها باید شناسایی و ارزیابی شوند و با استفاده از یک سیستم امتیازدهی ریسک اولویت‌بندی شوند. روش امتیازدهی باید احتمال وقوع و شدت تأثیرات زیست‌محیطی را به‌طور مناسب ارزیابی کند. این فرآیند باید به‌طور دوره‌ای بازنگری شود تا تغییرات سازمان را منعکس کند.
-
اهداف زیست‌محیطی و برنامه‌های دستیابی به آن‌ها
اهداف باید مبتنی بر داده باشند و بر اساس نتایج ارزیابی جنبه‌های زیست‌محیطی و ریسک‌ها تعیین شوند. این اهداف باید، در صورت امکان، قابل اندازه‌گیری باشند.
مثال‌ها:
- ردیابی مصرف ماهانه برق (kWh)
- ثبت میزان زباله تولیدی ماهانه
- ثبت میزان کاهش هزینه‌های سفر از طریق ویدئوکنفرانس
هدف از این داده‌ها، کمک به مدیریت برای تصمیم‌گیری آگاهانه و توجیه سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کارآمدتر است.
- مسئولیت‌پذیری و نظارت بر اهداف
- تعیین مسئول هر هدف
- مشخص کردن تجهیزات یا خدمات تخصصی مورد نیاز
- تعیین زمان‌بندی برای دستیابی به اهداف
- رویه‌های کنترل عملیاتی
یکی دیگر از الزامات ایزو 14001 اینست که سازمان کنترل‌های عملیاتی مناسبی برای مدیریت جنبه‌های زیست‌محیطی اجرا کند تا الزامات قانونی و اهداف زیست‌محیطی برآورده شوند. این کنترل‌ها ممکن است شامل آموزش، پیاده‌سازی، بررسی و مدیریت فرآیندهای داخلی، خارجی و برون‌سپاری شده باشند.
نمونه‌ها:
- مدیریت مخازن ذخیره‌سازی مواد نفتی
- کنترل فرآیندهای تصفیه فاضلاب
- مدیریت نشت و اقدامات اضطراری
- روش های اجرایی آمادگی و واکنش به شرایط اضطراری
سازمان باید فرآیندهایی را برای شناسایی و واکنش به شرایط اضطراری زیست‌محیطی توسعه دهد و اطمینان حاصل کند که تأثیرات زیست‌محیطی به حداقل می‌رسند. این رویه‌ها باید به‌طور منظم آزمایش شوند و کارکنان مرتبط آموزش‌های لازم را ببینند.
نمونه‌ها:
- قطع برق
- آتش‌سوزی
- سیل
- نشت مواد شیمیایی
-
لیست طرف‌های ذی‌نفع، الزامات قانونی و سایر الزامات
طرف‌های ذی‌نفع، از جمله مشتریان، جوامع محلی و نهادهای قانونی، نقش مهمی در تأثیرات زیست‌محیطی سازمان دارند. نیازها و انتظارات این طرف‌ها باید در EMS لحاظ شود.
نمونه‌ها:
- یک مشتری که انتظار دارد تحویل کالا با خودروی برقی انجام شود
- یک جامعه محلی که با پروژه‌های ساختمانی بزرگ مخالفت دارد
- سوابق صلاحیت‌ها و آموزش‌ها
پیاده‌سازی الزامات ایزو 14001 EMS ممکن است نیاز به روش‌های جدید و آموزش‌های بیشتر داشته باشد. ثبت جزئیات آموزش‌ها و سطح صلاحیت کارکنان به ردیابی ارتقاء مهارت‌ها و مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی کمک می‌کند.
- شواهد ارتباطات داخلی و خارجی
- ارتباطات داخلی: ایمیل‌ها، جلسات، تابلو اعلانات یا اطلاعیه‌های اینترانت.
- ارتباطات خارجی: ایمیل‌ها، قراردادها و جلسات با تأمین‌کنندگان یا سایر ذی‌نفعان.
- اطلاعات نظارت بر عملکرد EMS
یکی از مزایای کلیدی ISO 14001 تأکید بر بهبود مستمر است. سازمان باید سوابق ارزیابی‌ها را حفظ کند و معیارهای نظارت را مشخص کند.
- سوابق تعهدات قانونی و انطباق
سازمان باید تمام الزامات قانونی زیست‌محیطی را ثبت و به‌طور منظم بازنگری کند تا اطمینان حاصل شود که اطلاعات به‌روز هستند.
-
برنامه ممیزی داخلی و نتایج آن
ممیزی‌های داخلی تأثیر EMS و عملکرد زیست‌محیطی سازمان را ارزیابی می‌کنند و انطباق با فرآیندهای تعریف‌شده را بررسی می‌کنند.
- نتایج بازنگری مدیریت
مدیریت ارشد باید به‌طور منظم EMS را بررسی کند و نتایج این بررسی‌ها را مستند کند.
- عدم انطباق‌ها و اقدامات اصلاحی
سازمان باید هرگونه عدم انطباق در فرآیندهای زیست‌محیطی را ثبت کند و اقدامات اصلاحی را مشخص نماید.
سوابق باید شامل موارد زیر باشد:
- جزئیات عدم انطباق
- اقدامات کنترلی انجام‌شده
- تحلیل علل ریشه‌ای
- اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از تکرار
- مسئولیت‌ها، زمان‌بندی و وضعیت فعلی اقدامات
آماده دریافت گواهینامه ISO 14001 هستید؟
اولین گام برای دریافت گواهینامه ISO 14001 انجام ممیزی داخلی است. در این ممیزی، اسناد موجود بررسی و نقاط قابل بهبود شناسایی می‌شوند. این فرایند رقابتی نیست؛ بلکه هدف آن، اجرای یک EMS مؤثر است که واقعاً به سازمان شما در دستیابی به اهداف زیست‌محیطی کمک کند.
برای دریافت گواهینامه ایزو 14001 با ما در تماس باشید…
بدون دیدگاه