قانون مورفی: هر چیزی که ممکن است خراب شود، حتماً خراب می‌شود!
مقدمه
همه‌ی ما لحظاتی را تجربه کرده‌ایم که همه‌چیز درست همان‌طور که نباید، پیش رفته است! مثلاً وقتی در صف خرید هستید، صف کناری سریع‌تر حرکت می‌کند؛ یا وقتی دیرتان شده، کلید ماشین پیدا نمی‌شود؛ یا وقتی برای مصاحبه آماده‌اید، اینترنت قطع می‌شود. این اتفاقات اغلب با جمله‌ای همراه می‌شوند: «قانون مورفی زده بالا!»
قوانین مورفی صرفاً یک شوخی یا باور عامیانه نیست، بلکه مفهومی فرهنگی، فلسفی و حتی علمی است که با گذشت زمان نسخه‌های فراوانی از آن شکل گرفته‌اند و در حوزه‌های مختلف زندگی کاربرد یافته‌اند.
قانون مورفی چیست؟
قانون مورفی (Murphy’s Law) یکی از معروف‌ترین و در عین حال طنزآمیزترین قوانین غیررسمی در دنیای مهندسی، مدیریت و حتی زندگی روزمره است. این قانون به شکلی ساده و طعنه‌آمیز بیان می‌کند که:
“اگر چیزی بتواند خراب شود، حتماً خراب خواهد شد!”
(Anything that can go wrong, will go wrong)
این جمله در ابتدا ممکن است اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما در واقع به نوعی بازتابی از واقعیت‌های پیچیده زندگی، پروژه‌ها، سیستم‌های فنی و حتی تعاملات انسانی است. قانون مورفی نه تنها یک هشدار است، بلکه نوعی یادآوری برای آماده بودن در برابر خطاها، پیش‌بینی مشکلات و داشتن برنامه‌های پشتیبان (Plan B) در هر شرایطی است.
این قانون در ظاهر، یک نگاه بدبینانه به دنیا دارد، اما در واقع درباره احتمال وقوع خطا و ضرورت پیش‌بینی آن هشدار می‌دهد. بسیاری از مهندسان، مدیران پروژه و حتی روانشناسان قانون مورفی را جدی می‌گیرند و از آن برای بهینه‌سازی عملکرد، طراحی ایمن و جلوگیری از خطاهای پرهزینه استفاده می‌کنند.
تاریخچه قانون مورفی
نخستین بار این قانون به «ادوارد ای. مورفی»، مهندس نیروی هوایی آمریکا در دهه ۱۹۴۰ نسبت داده شد. در جریان آزمایش‌هایی درباره تأثیر شتاب بالا روی انسان‌ها، مورفی متوجه شد که سنسورها اشتباه نصب شده‌اند. او با ناراحتی گفت:
“If there’s any way to do it wrong, he will.”
یعنی «اگر راهی برای اشتباه انجام دادن کاری وجود داشته باشد، او همان راه را انتخاب می‌کند.» از آن روز به بعد، همکارانش این جمله را به صورت طنزآمیز “قانون مورفی” نام‌گذاری کردند.
اینجا بخوانید: نیچ مارکتینگ چیست؟
15 قانون مورفی
در طول زمان، افراد زیادی نسخه‌هایی از قانون مورفی را متناسب با زمینه‌های مختلف زندگی شخصی و حرفه‌ای بازنویسی کرده‌اند. در ادامه فهرستی از معروف‌ترین و کاربردی‌ترین آن‌ها ارائه می‌شود:
- قانون ترافیک
مسیری که انتخاب می‌کنید، همیشه شلوغ‌ترین مسیر خواهد بود.
اگر سعی کنید مسیر را تغییر دهید، مسیر جدید بلافاصله شلوغ می‌شود.
- قانون صف‌ها
صف کناری همیشه سریع‌تر حرکت می‌کند.
اگر به صف سریع‌تر بروید، سرعتش کم می‌شود و صف قبلی جلو می‌زند!
- قانون ساندویچ
اگر یک تکه نان کره‌ای بیفتد، همیشه سمت کره‌ای‌اش به زمین می‌خورد.
- قانون ابزار
چیزی که بیشتر به آن نیاز دارید، همیشه در انتهای جعبه ابزار یا اصلاً نیست!
اگر آن ابزار را نخریده‌اید، دقیقاً همان مورد نیازتان خواهد شد.
- قانون کپی
هرگز متوجه غلط املایی نمی‌شوید تا زمانی که نسخه نهایی چاپ شود.
- قانون امتحان
سوالی که بیشتر خوانده‌اید، در امتحان نمی‌آید.
سوالی که نخوانده‌اید، جزو سوالات اصلی خواهد بود!
-
قانون فناوری
دستگاه‌ها درست زمانی خراب می‌شوند که بیشترین نیاز به آن‌ها دارید.
باتری وسایل الکترونیکی دقیقاً در بدترین زمان ممکن تمام می‌شود.
- قانون رایانه
اگر می‌خواهید به کسی چیزی مهم در لپ‌تاپ نشان دهید، یا سیستم هنگ می‌کند یا اینترنت قطع می‌شود.
- قانون گم شدن اشیاء
همیشه چیزی که دنبال آن می‌گردید، دقیقاً در آخرین جایی است که نگاه می‌کنید.
و اگر دوباره دنبال همان شی بگردید، در جایی پیدا می‌شود که قبلاً ده بار گشته بودید!
- قانون لباس
اگرلباسی سفید بپوشید، حتماً چیزی روی آن می‌ریزد.
اگر لباس نو بپوشید، احتمالاً باران می‌بارد یا جایی کثیف می‌شود.
- قانون چتر
اگرچتر همراه داشته باشید، باران نمی‌بارد.
اگر چتر نداشته باشید، ناگهان طوفان می‌شود!
- قانون تماس مهم
تلفن زمانی زنگ می‌زند که در حمام، جلسه یا جایی هستید که نمی‌توانید پاسخ دهید.
- قانون کودکان
کودک شما دقیقاً زمانی که عجله دارید، شروع به گریه یا لج‌بازی می‌کند.
- قانون زندگی
چیزی که می‌خواهید همیشه یا خیلی گران است یا نایاب!
- قانون مهمانی‌ها
هر بار که تصمیم می‌گیرید زود بخوابید، دوستانتان تماس می‌گیرند و برنامه بیرون می‌گذارند.
کاربرد قانون مورفی در مدیریت و علوم دیگر
کاربرد قانون مورفی در مدیریت و علوم دیگر- مهندسی و فناوری
در صنایع حساس مانند هوانوردی، مهندسی پزشکی یا طراحی سیستم‌های امنیتی، قانون مورفی موجب شده طراحان همیشه برای بدترین سناریوها آماده باشند. به همین دلیل، سیستم‌های بحرانی دارای مکانیزم‌های پشتیبان (redundancy) هستند.
- مدیریت پروژه و تولید
در پروژه‌سازی، قانون مورفی راهنمایی است برای مدیریت ریسک. برنامه‌ریزی پروژه بر اساس فقط «بهترین حالت» یک اشتباه بزرگ است. مدیران حرفه‌ای همیشه بودجه، زمان و نیروی اضافی برای احتمال خطاها در نظر می‌گیرند.
- روانشناسی
قانون مورفی ریشه در پدیده‌هایی مانند سوگیری تأییدی (confirmation bias) و سوگیری منفی (negativity bias) دارد. انسان‌ها اتفاقات منفی را بیشتر و شدیدتر به یاد می‌سپارند و همین باعث می‌شود فکر کنند “همیشه بدترین حالت اتفاق می‌افتد”.
قانون مورفی: فلسفه یا بدبینی؟
گرچه عده‌ای قانون مورفی را نوعی بدبینی افراطی می‌دانند، اما در واقع، می‌توان آن را یک دیدگاه فلسفی واقع‌گرایانه نیز در نظر گرفت. این قانون به ما یادآوری می‌کند که:
- هر چیزی که احتمال شکست دارد، باید بررسی شود.
- هیچ سیستم یا انسانی بی‌نقص نیست.
- آماده بودن برای شکست، نشانه عقلانیت است نه بدبینی.
نقدها و مخالفان
برخی منتقدان قانون مورفی معتقدند که قانون مورفی با علم در تضاد است زیرا:
- قابل آزمایش و اندازه‌گیری نیست.
- بر اساس مشاهده شخصی و حافظه انتخابی است.
- نگاه منفی به جهان دارد.
اما در عمل، حتی این افراد نیز گاهی ناخواسته به آموزه‌های آن پایبندند. در طراحی علمی، همیشه احتمال شکست در نظر گرفته می‌شود؛ پس این قانون بیشتر از آن‌که «تقدیرگرایانه» باشد، «هشداردهنده» است.
راهکارهایی برای مقابله با قانون مورفی
اگر نمی‌خواهید قانون مورفی زندگیتان را مختل کند، این نکات کمک می‌کند:
- پیش‌بینی سناریوهای خطا: همیشه فرض کنید ممکن است همه‌چیز طبق برنامه پیش نرود.
- زمان، بودجه و انرژی اضافه در نظر بگیرید.
- چک‌لیست‌ها و فرآیندهای کنترل کیفیت داشته باشید.
- همه‌چیز را دوباره بررسی کنید، به‌ویژه در کارهای مهم.
- ذهن آماده داشته باشید تا هنگام خطا، سریع واکنش دهید.
جمع‌بندی نهایی
قانون مورفی فراتر از یک شوخی یا خرافه است. این قانون تصویری از واقعیت‌های زندگی روزمره و دنیای پیچیده‌ای است که در آن زندگی می‌کنیم. شناختن و در نظر گرفتن آن می‌تواند به کاهش خطا، افزایش آمادگی و حتی موفقیت بیشتر در پروژه‌ها و تصمیمات منجر شود.
بنابراین، دفعه بعد که کارتان طبق انتظار پیش نرفت، به جای ناراحتی، لبخند بزنید و بگویید:
«مورفی هنوز زنده است!»
بدون دیدگاه