ریسک چیست؟ | مدیریت ریسک و فرصت ها ISO 31000 | ارزیابی ریسک

ریسک چیست؟

ریسک در لغت به معنای خطر یا تهدید است مدیریت ریسک فرآیندی سیستماتیک و جامع است که به شناسایی، تحلیل، ارزیابی و کنترل خطرات و فرصت‌ها می‌پردازد. این مفهوم نقش کلیدی در موفقیت سازمان‌ها ایفا می‌کند، زیرا به بهبود تصمیم‌گیری‌ها، اطمینان از دستیابی به اهداف و افزایش توان رقابتی کمک می‌کند. در این مقاله، به جنبه‌های مختلف مدیریت risk شامل ارزیابی ریسک، روش‌های اجرایی و ارتباط آن با فرصت‌ها و استراتژی سازمانی می‌پردازیم.

مفهوم ریسک و فرصت

ریسک به عنوان احتمال وقوع یک رویداد یا شرایطی تعریف می‌شود که می‌تواند تأثیر منفی بر اهداف سازمان داشته باشد. نقطه مقابل خطر، فرصت است که به احتمال وقوع شرایطی اشاره دارد که می‌تواند تأثیر مثبتی بر اهداف داشته باشد. مدیریت خطرات تنها محدود به کاهش یا اجتناب از خطرات نیست، بلکه باید به شناسایی و بهره‌برداری از فرصت‌ها نیز بپردازد.

اهمیت مدیریت Risk در استراتژی سازمانی

ریسک و فرصت‌ها در قلب برنامه‌ریزی استراتژیک قرار دارند. سازمان‌ها برای دستیابی به مزیت رقابتی و افزایش ارزش افزوده، نیازمند تحلیل دقیق این دو عامل هستند. مدیریت موثر risk باعث افزایش اطمینان در دستیابی به اهداف و کاهش احتمال شکست می‌شود. از سوی دیگر، بهره‌برداری از فرصت‌ها می‌تواند باعث رشد و نوآوری سازمان شود.

ارزیابی ریسک

ارزیابی Risk شامل فرآیندهایی است که به شناسایی، تحلیل و ارزیابی خطرات کمک می‌کند. این مرحله معمولاً با شناسایی خطرات آغاز می‌شود که شامل موارد زیر است:

1. تعیین منبع خطرات: شناسایی عواملی که می‌توانند منجر به ایجاد خطر برای سازمان شوند.
2. تحلیل تأثیر: ارزیابی شدت و احتمال وقوع خطرات شناسایی‌شده.
3. اولویت‌بندی: تعیین ریسک‌هایی که باید به آن‌ها پرداخته شود.

برای ارزیابی ریسک، ابزارهایی مانند ماتریس ارزیابی ریسک و تحلیل سناریو استفاده می‌شوند. این ابزارها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا احتمال و تأثیر خطرات را به‌صورت کیفی و کمی تعیین کنند.

روش اجرایی مدیریت ریسک

فرآیند مدیریت Risk شامل مراحل زیر است:

• شناسایی ریسک: جمع‌آوری داده‌ها و شناسایی خطرات و فرصت‌ها.
• تحلیل Risk: ارزیابی احتمال و تأثیر ریسک‌ها.
• ارزیابی و تصمیم‌گیری: انتخاب استراتژی مناسب برای مدیریت هر ریسک، شامل موارد زیر:
• اجتناب: حذف کامل ریسک.
• کاهش: اتخاذ تدابیری برای کاهش احتمال یا تأثیر خطرات.
• انتقال: واگذاری بخشی از risk به شخص یا سازمان دیگر (مانند بیمه).
• پذیرش: قبول خطراتت بدون انجام اقدام خاص.
• اجرای برنامه‌های کنترلی: اعمال روش‌ها و سیاست‌های مشخص‌شده برای مدیریت ریسک.
• نظارت و بازبینی: بررسی مداوم عملکرد کنترل‌ها و تطبیق برنامه‌ها با تغییرات محیطی.

فرصت‌ها: نقطه مقابل خطر

در حالی که مدیریت Risk به کاهش تهدیدات می‌پردازد، مدیریت فرصت‌ها به شناسایی و بهره‌برداری از شرایط مطلوب توجه دارد. فرصت‌ها می‌توانند شامل ورود به بازارهای جدید، توسعه محصولات نوآورانه یا بهبود فرایندها باشند. به‌طور کلی، مدیریت فرصت‌ها نیازمند رویکردی فعالانه است که در آن سازمان با تحلیل محیطی و شناسایی روندهای مثبت، راهکارهای مناسب برای بهره‌برداری ارائه می‌دهد.

ریسک و فرصت در استراتژی سازمانی

مدیریت ریسک و فرصت باید به‌طور همزمان در برنامه‌ریزی استراتژیک سازمان مورد توجه قرار گیرد. سازمان‌ها می‌توانند با ایجاد توازن میان این دو عامل، به نتایج بهتری دست یابند. برای مثال، یک شرکت تولیدی ممکن است با کاهش خطرات زنجیره تأمین، فرصت‌هایی برای بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها ایجاد کند.

مدیریت ریسک و فرصت ها ISO 31000

استانداردهای بین‌المللی مانند ایزو 31000 راهنمای جامعی برای مدیریت Risk ارائه می‌دهند. این استاندارد بر اصولی مانند ایجاد ارزش، یکپارچگی با فرایندهای سازمانی، توجه به عوامل انسانی و شفافیت تأکید دارد. همچنین، استانداردهای دیگری مانند ایزو 9001 و ایزو 14001 به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا خطرات و فرصت‌های مرتبط با کیفیت و محیط زیست را به‌طور موثر مدیریت کنند.

نتیجه‌گیری

مدیریت risk نه تنها به کاهش تهدیدات می‌پردازد، بلکه با شناسایی و بهره‌برداری از فرصت‌ها، به ایجاد ارزش برای سازمان کمک می‌کند. با استفاده از ابزارها و استانداردهای معتبر، سازمان‌ها می‌توانند فرآیندهای مدیریت خطرات خود را بهبود بخشند و در محیطی پویا و پیچیده موفق عمل کنند. استراتژی موفق، تلفیقی از کاهش خطرات و استفاده از فرصت‌ها برای دستیابی به اهداف بلندمدت است.