اس پی سی چیست؟ کنترل فرایند آماری SPC

اس پی سی چیست؟ آشنایی با کنترل فرایند آماری

اس پی سی یا کنترل فرایند آماری که به اختصار (SPC: Statistical Process Control) نامیده می‌شود، یک روش استاندارد و معتبر در صنایع مختلف است. تکنیک SPC آماری، برای کنترل کیفیت طراحی شده تا با جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مربوط به پارامترهای محصول و فرایند، کیفیت را بهبود بخشد.

فهرست مطالب

اس پی سی چیست؟ کنترل فرایند آماری

تاریخچه پیدایش اس پی سی

نگاهی کلی به کنترل فرایند آماری (SPC)

ابزارهای کلیدی SPC

تفاوت اس پی سی و SQC

۷ ابزار اصلی کنترل کیفیت در اس پی سی

۷ ابزار مکمل کنترل کیفیت

مزایای استفاده از اس پی سی چیست؟

محاسبه بازگشت سرمایه (ROI) با اس پی سی

معرفی نرم‌افزارهای اس پی سی

دامنه کاربرد اس پی سی

مفهوم دقیق SPC چیست؟

دلایل استفاده از اس پی سی

جمع‌بندی

SPC چیست؟

اس پی سی یا همان کنترل فرایند آماری، روشی است که به کمک ابزارهای آماری، کیفیت فرایندها و محصولات را ارزیابی و بهینه‌سازی می‌کند. این تکنیک با جمع‌آوری داده‌ها از اندازه‌گیری‌های مختلف، به تحلیل رفتار فرایندها کمک کرده و مشکلات احتمالی را شناسایی می‌کند. ابزارهای SPC به شما امکان می‌دهند تا نارسایی‌های سیستم را کشف کرده و راه‌حل‌هایی برای بهبود تولید ارائه دهید. گاهی اوقات SPC به اشتباه با کنترل کیفیت آماری (SQC) یکسان در نظر گرفته می‌شود، اما تفاوت‌های ظریفی بین این دو وجود دارد.

نکته مهم: آیا با استانداردهای ایزو آشنا هستید؟ اگر به دنبال ارتقای کیفیت هستید، دریافت گواهینامه ایزو معتبر و ارزان می‌تواند گزینه‌ای عالی باشد. اطمینان حاصل کنید که گواهینامه از مراجع معتبر صادر شود. مشاوره رایگان: 02144259582

تاریخچه پیدایش اس پی سی

استفاده از SPC به‌عنوان یک ابزار صنعتی، اولین بار در جنگ جهانی دوم برای تولید تسلیحات به کار گرفته شد. پس از آن، ویلیام ادواردز دمینگ این روش را گسترش داد و نشان داد که اس پی سی می‌تواند در فرایندهای تجاری و اداری نیز موفق عمل کند. ژاپن با بهره‌گیری از این تکنیک در سیستم تولید تویوتا، به موفقیت‌های چشمگیری دست یافت. امروزه SPC بخش جدایی‌ناپذیری از مدیریت کیفیت در صنایع مختلف است و شامل روش‌هایی مانند طراحی آزمایش‌ها، FMEA و شش سیگما می‌شود.

نگاهی کلی به کنترل فرایند آماری یا SPC

والتر شوهارت در سال ۱۹۳۱، بنیان‌گذار اصول SPC بود. هدف او تولید محصولاتی یکنواخت و قابل اعتماد بود. او دریافت که کیفیت محصول به پراکندگی پارامترها بستگی دارد که به دو دسته تقسیم می‌شود:

1. پراکندگی ناشی از علل رایج (نوسانات تصادفی)
2. پراکندگی ناشی از علل خاص (مانند نقص مواد یا طراحی)

شوهارت همچنین دو خطای رایج در فرایندها را شناسایی کرد:

1. نسبت دادن مشکل به علل خاص در حالی که منشأ آن علل رایج است.
2. برعکس، نسبت دادن انحراف به علل رایج در حالی که علل خاصی دخیل هستند.

او با توسعه نمودارهای کنترلی، ابزاری کارآمد برای پیاده‌سازی SPC ارائه داد که هزینه‌های ناشی از خطاها را کاهش می‌دهد.

ابزارهای کلیدی اس پی سی چیست؟

یکی از پرکاربردترین ابزارهای SPC، نمودار کنترل است. این نمودار با ثبت داده‌ها، به شما کمک می‌کند تا تغییرات غیرعادی در فرایند را شناسایی کنید. نمودارهای کنترلی دو نوع عدم انطباق را از هم جدا می‌کنند:

1. عدم انطباق رایج (ذاتی فرایند)
2. عدم انطباق خاص (ناشی از عوامل خارجی)

با استفاده از آزمایش‌های مختلف در SPC ، می‌توانید زمان وقوع مشکلات را تشخیص دهید، اما باید مراقب هشدارهای نادرست باشید.

تفاوت SPC و SQC

کنترل کیفیت آماری (SQC) بر نظارت بر خروجی‌های فرایند (متغیرهای وابسته) تمرکز دارد، در حالی که SPC ورودی‌های فرایند (متغیرهای مستقل) را کنترل می‌کند. هر دو از ابزارهای مشابهی استفاده می‌کنند، اما هدف و کاربردشان متفاوت است.

۷ ابزار اصلی کنترل کیفیت در اس پی سی

دکتر کائورو ایشیکاوا در سال ۱۹۷۴، هفت ابزار اساسی را برای SPC معرفی کرد که شامل موارد زیر است:

1. نمودار علت و معلول
2. برگه چک
3. نمودار کنترلی
4. هیستوگرام
5. نمودار پارتو
6. نمودار پراکندگی
7. طبقه‌بندی

۷ ابزار مکمل کنترل کیفیت

علاوه بر ابزارهای اصلی، هفت ابزار تکمیلی نیز در SPC استفاده می‌شود:

1. طبقه‌بندی داده‌ها
2. نقشه‌های نقص
3. گزارش رویدادها
4. نمودار جریان فرایند
5. مراکز پیشرفت
6. تصادفی‌سازی
7. تعیین حجم نمونه

مزایای استفاده از SPC چیست؟

1. پیاده‌سازی SPC فواید زیادی دارد، از جمله:
2. کاهش ضایعات و نوسانات
3. افزایش بهره‌وری
4. کاهش هزینه‌ها
5. شناسایی ویژگی‌های پنهان فرایند
6. واکنش سریع به تغییرات

محاسبه بازگشت سرمایه (ROI) با اس پی سی

برای محاسبه ROI، ابتدا نقاط ضعف و ناکارآمدی‌ها مانند ضایعات یا فرایندهای ناکارآمد را شناسایی کنید. با پرسیدن سوالاتی مثل «آیا داده‌ها برای بهبود فرایند کافی هستند؟» یا «هزینه‌های کیفی مشخص است؟»، می‌توانید ارزش اس پی سی را ارزیابی کنید.

معرفی نرم افزارهای SPC

ابزارهای SPC اغلب با نرم‌افزارهایی مانند صفحات گسترده، نرم‌افزارهای تخصصی مثل qs-STAT و سیستم‌های جامع CAQ پشتیبانی می‌شوند. این نرم‌افزارها کارایی را افزایش داده و تحلیل داده‌ها را ساده‌تر می‌کنند.

مطلب مرتبط: تضمین کیفیت چیست؟

دامنه کاربرد SPC

SPC برای حفظ کیفیت در سطحی اقتصادی استفاده می‌شود. کیفیت بیش از حد (۱۰۰٪ بدون نقص) هزینه‌بر و غیرضروری است، اما دستیابی به کیفیت ۹۹.۷۳٪ با SPC به‌راحتی ممکن است.

مفهوم دقیق اس پی سی (SPC) چیست؟

• Statistics (آمار): جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها
• Process (فرایند): تبدیل ورودی‌ها به خروجی
• Control (کنترل): اطمینان از انطباق خروجی با نیازها

دلایل استفاده از SPC

با افزایش رقابت و هزینه‌ها، شرکت‌ها به SPC نیاز دارند تا کیفیت را بهبود داده و هزینه‌ها را کاهش دهند. این روش از کنترل مبتنی بر تشخیص به پیشگیری تغییر جهت می‌دهد.

جمع‌بندی

اکنون که با اس پی سی آشنا شدید، می‌دانید که این روش اگر به‌درستی اجرا شود، ابزاری قدرتمند برای کنترل فرایندها است. SPC به تنهایی فرایند را اصلاح نمی‌کند، بلکه اطلاعات لازم را برای تصمیم‌گیری دقیق فراهم می‌کند.